Επιμνημόσυνος λόγος του Προέδρου στο μνημόσυνο του ήρωα Δημήτρη Χάματσου

Ερχόμενος κάποιος στον ιστορικό Δήμο Ιδαλίου, Κυρίες και Κύριοι,  σκέφτεται τη μορφή του Χαλκάνωρα, του ιδρυτή της πόλης, ο οποίος μετά τον Τρωικό Πόλεμο φτάνει στην Κύπρο και σε αυτήν την περιοχή βλέπει τον ήλιο να ανατέλλει, αναφωνεί το «Ιδού Άλιον» και κτίζει την πόλη του Ήλιου, του φωτός, το Ιδάλιον. Ήρωας ο Χαλκάνωρας και πολεμιστής μιας άλλης εποχής φαίνεται να σφράγισε ηρωικά την πορεία της πόλης του. Την ίδια στιγμή, ο επισκέπτης στο Δήμο Ιδαλίου, σκέφτεται τον περικαλλή Ναό προς τιμήν της Παναγίας της Ευαγγελιστρίας, τον Ναό που τιμά την Παναγία του Γένους των Ελλήνων, της Ελληνικής Επανάστασης, της προστάτιδας κάθε αγώνα για ελευθερία και δικαίωση.

Χαλκάνωρας και Παναγία Ευαγγελίστρια, λοιπόν, κληρονομούν στους σύγχρονους Δαλίτες μια μεγάλη ευθύνη αγωνιστικότητας, πατριωτισμού και εθνικού οράματος. Αν λάβουμε ακόμα υπόψη το γεγονός ότι στον παλαιό ναό των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας έμαθε τα πρώτα του γράμματα ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης, ο ποιητής της ρωμιοσύνης, τότε οι λαμπρές σελίδες ηρωισμού του Ιδαλίου δεν είναι παρά μια φυσική συνέχεια αυτής ακριβώς της κληρονομιάς. Όπως η λαμπρή σελίδα της ηρωικής μορφής του Δημήτρη Χάματσου.

Ο Δημήτρης Χάματσος, γόνος της γης του Ιδαλίου, από μικρός έδειχνε πως η πορεία του σε αυτή τη ζωή θα ήταν ένδοξη και λαμπρή. Εμφορούμενος με τα ιδανικά της ελευθερίας, παρότι γεννήθηκε στην πόλη του φωτός, δεν αντέχει το σκοτάδι της Αγγλικής Αποικιοκρατίας. Από το Δημοτικό ακόμα, ο Δημητράκης, ο γιός του Νικόλα και της Μηλιάς, αντιστέκεται και εκδηλώνει μέσα από τον παιδικό του αυθορμητισμό κάθε πόθο για αποτίναξη του Αγγλικού Ζυγού.  Με όλη τη δύναμη της ψυχής και της φωνής του, τραγουδά μαζί με άλλους συμμαθητές του, συνθήματα και πατριωτικά τραγούδια για την ΕΟΚΑ, παροτρύνει και οργανώνει φίλους να κατεβάσουν την Αγγλική σημαία από το Δημοτικό Σχολείο αναγκάζοντάς τους να κλείνουν το σχολείο ή να κρατούν τον ίδιο υπό περιορισμό για συνετισμό. Αρεσκόταν στην ποίηση, στη ζωγραφική, στον αθλητισμό, ήταν μέλος του Σωματείου «Χαλκάνωρας» με άριστες επιδόσεις. Μα πάνω από όλα, στο νου και στην καρδιά του είχε την Ελευθερία.

Και έφτασαν τα χρόνια της ανεξαρτησίας.

Η Κύπρος μετά από αιώνες, και χάριν στον ένδοξο απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, είναι ελεύθερη και ανεξάρτητο κράτος. Η ειρήνη όμως και η ευημερία στην πατρίδα μας, δεν έμελλαν να κρατήσουν για πολύ. Τα γεγονότα του ‘63-‘64, αποτελούν τραγικό σταθμό στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, προοίμιο της μεγαλύτερης τραγωδίας, της τουρκικής εισβολής του 1974.

Το 1964 βρίσκει τον Δημήτρη Χάματσο μαθητή της έκτης τάξης του Γυμνασίου της Επαγγελματικής Σχολής Λευκωσίας. Ήταν 6 Φεβρουαρίου 1964. Στο παρακείμενο χωριό Άγιος Σωζόμενος, χωριό με κατά το πλείστο Τουρκοκύπριους κατοίκους, ακούγονται πυροβολισμοί. Δύο Ελληνοκύπριοι, ο χωροφύλακας Ανδρέας Λουκά και ο αγροφύλακας Τάκης Μιχαήλ σκοτώνονται κατά τη μετάβασή τους για εργασία στην υδραντλία του χωριού. Οι συγκρούσεις που ακολούθησαν αναπόφευκτες και ανεξέλεγκτες. Το μήνυμα του εθνικού χρέους μεταφέρεται σαν αστραπή στην κοινότητα του Ιδαλίου και πολλοί σπεύδουν να υποστηρίξουν τους συμπατριώτες τους.

Ο Δημήτρης είναι στο σπίτι του και διαβάζει για τις εξετάσεις των Μαθηματικών. Ενημερώνεται για τα τεκταινόμενα, και αμέσως, χωρίς δεύτερη σκέψη γαντζώνει το πρώτο όπλο που βρίσκει στο δρόμο του, τρέχει με μεγάλους αθλητικούς δρασκελισμούς και με ένα άλμα ψυχής ανεβαίνει στο αυτοκίνητο που ήδη άρχισε να φεύγει για τον Άγιο Σωζόμενο. Ο ψηλός και γυμνασμένος αθλητής του Χαλκάνωρα έκανε το τελευταίο άλμα της ζωής του.

Οι μάχες στον Άγιο Σωζόμενο σκληρές. Ο νεαρός Δημήτρης Χάματσος ζει το πεδίο μάχης για πρώτη φορά. Αυτό, όμως, δεν τον φοβίζει ούτε τον ταράζει. Απεναντίας. Όταν τραυματίζεται ο αρχηγός της αποστολής, χωρίς δεύτερη σκέψη, ο Δημήτρης τρέχει, τον φορτώνεται και τον μεταφέρει σε ασφαλές μέρος. Αμέσως μετά, τραυματίζεται ο αστυνομικός που τον κάλυπτε. Ξανά ο Δημήτρης εξέρχεται του χαρακώματος και πλησιάζει τον αστυνομικό, σκύβει από πάνω του και ετοιμάζεται να τον κουβαλήσει. Και ήταν εκείνη τη στιγμή, όταν όπλο εχθρικό σημάδεψε καλά από απέναντι και άφησε τη σφαίρα να ταξιδέψει ανάμεσα σε καπνούς, δέντρα και σκόνες και να τρυπήσει διαπεραστικά τη φλογισμένη από την αγάπη για ελευθερία και αλτρουισμό καρδιά του όμορφου γόνου της γης του Ιδαλίου, του ποδοσφαιριστή του Χαλκάνωρα, του ποιητή και του αγωνιστή των παιδικών χρόνων. Ο Δημήτρης έγειρε και ξεψύχησε. Άφησε μια κραυγή και έπεσε πάνω στον τραυματία αστυνομικό. Ήταν 4 το απόγευμα της 6ης Φεβρουαρίου του 1964. Μέρα και ώρα που η ψυχή του Δημήτρη Χάματσου πέταξε για τον ουρανό την ώρα της προσφοράς, την ώρα της αυτοθυσίας, την ώρα του καθήκοντος. Η κηδεία του την επόμενη μέρα έγινε με στρατιωτικές τιμές. Ο πόνος της οικογένειας και των δικών του απαλύνεται από αισθήματα περηφάνειας και από την καθολική αναγνώριση της θυσίας του Δημήτρη.

Από τότε, ο Δημήτρης Χάματσος έγινε εθνικό σύμβολο για τον Δήμο Ιδαλίου. Έγινε ο σύγχρονος Χαλκάνωρας. Το Σωματείο «Χαλκάνωρας» ονόμασε το γήπεδό του «Δημήτρης Χάματσος» και ο ανδριάντας του που στήθηκε ως όφειλε στον κυκλικό κόμβο είναι σημείο κατατεθέν για τους Δαλίτες και όχι μόνο. Από εκεί αγναντεύει την Παναγία την Ευαγγελίστρια και τη χαιρετά με προσευχή και παρρησία. Έγινε η σύγχρονη Ιστορία του Ιδαλίου και αναβίωσε στο πρόσωπό του το ηρωικό παρελθόν της καταγωγής, της οικογένειας και της πατρίδας του ολόκληρης.

Απέναντί του στεκόμαστε με δέος και συγκίνηση. Θαυμάζουμε τη λεβεντιά και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, την ανδρεία και τον δυναμισμό του, την αγάπη του για την πατρίδα, τη θυσιαστική του δράση, τον αυθορμητισμό και το πάθος του για αντίσταση σε κάθε είδους υποτέλεια. Η οικογένεια και η κοινότητά του έχουν κάθε δικαίωμα να νιώθουν περήφανοι για το τέκνο τους.  Χάρισαν ακόμα ένα ήρωα στο εικονοστάσι της πατρίδας μας. Χάρισαν ακόμα ένα ζωντανό παράδειγμα φιλοπατρίας και αγωνιστικότητας.

Το παράδειγμα της ηρωικής θυσίας του Δημήτρη Χάματσου έχει να μας πει πολλά στην Κύπρο του σήμερα. 60 χρόνια μετά από τη θυσία του και τα θλιβερά γεγονότα του ’64, και 50 χρόνια μετά από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974, βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή της Ιστορίας της πατρίδας μας. Με πολλές και άοκνες προσπάθειες, κινητοποιήσεις, επαφές και πιέσεις καταφέραμε να ανοίξουμε ξανά την προοπτική για επανέναρξη των συνομιλιών. Η ειδική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί σημείο αισιοδοξίας, χωρίς να παραγνωρίζουμε τα προβλήματα, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις. Όπως γνωρίζουμε την ίδια στιγμή πολύ καλά ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον της πατρίδας μας.

Οφείλουμε, λοιπόν, έχουμε υποχρέωση, να επιδείξουμε σθένος και επιμονή για τερματισμό της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης πραγμάτων, για επίλυση του Κυπριακού και επανένωση της πατρίδας μας, στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Οφείλουμε να σταθούμε με αξιοπρέπεια απέναντι στη θυσία των ηρώων και αγωνιστών μας και να προσπαθήσουμε με το άπαν των δυνάμεών μας για μια Κύπρο ελεύθερη, ενιαία και επανενωμένη, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η παρουσία όλων μας εδώ σήμερα έχει πρώτιστα ως σκοπό τη συμμετοχή μας στο μνημόσυνο του Δημήτρη Χάματσου και την προσευχή μας για κατάταξη της ψυχής του εις χώρα ζώντων. Την ίδια ώρα, βρισκόμαστε εδώ για να δώσουμε μια υπόσχεση στο όραμα και στη θυσία του. Ότι θα πράξουμε τΚαι έφτασαν τα χρόνια της ανεξαρτησίας. ο μέγιστο δυνατόν, έτσι ώστε αυτός ο τόπος να καταστεί ένας τόπος ειρήνης, ελευθερίας, ενότητας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το σύνολο των νόμιμων πολιτών του. Για να αξιωθούμε, ως άλλοι Χαλκάνωρες, να δούμε τον Ήλιο της Ειρήνης να ανατέλλει και να δοξολογήσουμε την Παναγία για το χαρμόσυνο μήνυμα της απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας. Αλλά και ως άλλοι Κυπριανοί, μέσα από τη γραφίδα του χωριανού σας και συμπατριώτη μας Βασίλη Μιχαηλίδη, να διαλαλήσουμε ότι «η ρωμηοσύνη εν φυλή συνότζαιρη του κόσμου…τζι η ρωμηοσύνη εν να χαθεί όντας ο κόσμος λείψει». Το χρωστάμε στους ήρωές μας, το χρωστάμε στον Δημήτρη Χάματσο, το χρωστάμε στις μελλοντικές γενιές.  Ας είναι η μνήμη του αιωνία.

(ΡΜ/ΕΑθ)